Silmarillion

Ένα από τα διάφορα "τυχερά" των Ελλήνων είναι ότι κληρονομήσαμε μια αρτιότατη και πολυπλοκότατη μυθολογία! Το ίδιο συμβαίνει με τους Αιγύπτιους, τους Βόρειους λαούς, τους Κινέζους και ένα σωρό άλλους. Όταν ο J.R.R.Tolkien διαπίστωσε ότι οι Βρετανοί δεν έχουν δικιά τους μυθολογία, πέρα από σκόρπιους θρύλους ιπποτών και βασιλιάδων, τους "χάρισε" το Silmarillion, το Lord of the rings και όλες τις απαραίτητες ιστορίες σε ποίηση και πεζό ώστε να μην αισθάνονται τόσο άσχημα...!

Η ελληνική μυθολογία είναι η πρώτη "ιστορία" που διδασκόταν στα χρόνια μου στο Δημοτικό, από την Δ' τάξη αν δεν κάνω λάθος Γ' τάξη, όπως με διόρθωσε ένας φίλος. Δεν θα ισχυριστώ ότι είμαι ιδιαίτερος γνώστης ούτε θυμάμαι αν ήμουν ποτέ λάτρης, όταν ωστόσο προέκυψε η ευκαιρία να επιλέξω στο γυμνάσιο ένα βιβλίο ως βραβείο για κάποιο αριστείο, ανάμεσα σε πολλά διάλεξα τον πρώτο τόμο από τους Ελληνικούς Μύθους του Ρόμπερτ Γκρέιβς (εκδόσεις Κάκτος). Το βιβλίο αυτό απέσυρε το πέπλο του φανταστικού και ανέδειξε πώς πίσω από κάθε θεό υπήρχε ένας λαός, πως πίσω από κάθε μυθική μάχη μια πραγματική μάχη και πως όλο το οικοδόμημα των ελληνικών μύθων είναι γεμάτο παραλλαγές, αντιφάσεις και όλα τα "αγριόχορτα" που αναπτύσσονται εν γένει σε έναν γόνιμο "κήπο"!

Έτσι, όταν διάβασα για πρώτη φορά τα προλεγόμενα του Silmarillion το όλο εγχείρημα του J.R.R.Tolkien, να δημιουργήσει μια δικιά του μυθολογία που να είναι συνεπής, πλήρης, να μην ξεφεύγει από το "παραμύθι" και να είναι "αγνή" από υπονοούμενα γοητεύτηκα! Οι περισσότεροι που πιάνουν αυτό το βιβλίο ανυποψίαστοι κατακλύζονται από δεκάδες ονόματα μέσα στις πρώτες 100 σελίδες (Ιλούβαταρ, Μάνγουε, Μέλκορ (που μετέπειτα ονομάστηκε Μόργκοθ), Ούλμο, Άουλε, Έλγουε, Όλγουε, Φίνγουε, Ίντριλ, Φέανορ...) και ενίοτε το εγκαταλείπουν. Μιας και μόλις προχθές συνειδητοποίησα πόσο πολύ μ' αρέσει να μιλάω γι' αυτό, είπα το σημερινό post να είναι μια σύντομη παρουσίασή του. Εγκαταλείπω εδώ την ελληνική απόδοση των ονομάτων μιας και θέλω να είμαι πιστός στην σκέψη του Tolkien (αν και η ελληνική μετάφραση που έχω διαβάσει είναι εξαιρετική!).

Εν αρχή ην ο... Iluvatar! Αυτός αρχικά δημιούργησε τους Ainur οι οποίοι σκέφτονταν με μουσικά θέματα. Καθένας από τους Ainur κατείχε διαφορετικό μέρος της σκέψης του Iluvatar και γι' αυτό αρχικά τραγουδούσαν μόνοι τους και δεν καταλάβαιναν τα θέματα των αδελφών τους. Όταν εξασκήθηκαν αρκετά, ο Iluvatar τους έδωσε ένα νέο θέμα και τους ζήτησε να τραγουδήσουν πάνω σε αυτό ελεύθερα. Έτσι άρχισε η Μουσική των Ainur, η Ainulindale που αποτελεί το πρώτο μέρος του Silmarillion. Όταν ολοκληρώθηκε το τραγούδι, ο Iluvatar έδωσε στους Ainur όραση (ως τότε είχαν μόνο ακοή) κι έτσι μπόρεσαν να αντικρίσουν το έργο που τραγούδησαν... τον υπαρκτό κόσμο! Μόλις μας περιέγραψε μια θεογονία και μια κοσμογονία βασισμένη στη μουσική!

Ασφαλώς κάθε μυθολογία έχει και σκοτεινούς χαρακτήρες κι έτσι ακόμα και η Ainulindale δεν κύλησε ομαλά. Ένας εκ των Ainur, ο Melkor, ο οποίος ήταν ισχυρότερος από τους υπόλοιπους και γνώριζε κάποια από τα χαρακτηριστικά των αδερφών του αρκετά καλά, αποφάσισε να εντάξει στο αρχικό θέμα δικές του εμπνεύσεις που δεν εναρμονίζονταν με αυτό προσπαθώντας να αυξήσει τη δύναμή του. Δηλαδή ένα από τα πρώτα "όντα" που δημιουργεί ο θεός αποφασίζει να διεκδικήσει μέρος της εξουσίας... η επανάσταση του Εωσφόρου είναι περισσότερο από εμφανής! Η μουσική κομπιάζει, κάποιοι από τους Ainur υποκύπτουν στην παραφωνία και άλλοι σταματάνε εντελώς να ψάλλουν. Τελικά το τραγούδι ολοκληρώνεται με παρεμβάσεις του Iluvatar και, όπως προείπα, ο κόσμος αποκαλύπτεται. Όμως το τραγούδι δεν αρκεί. Το όραμα του κόσμου εξαφανίζεται και όλα μοιάζουν να είναι όπως στην αρχή. Τότε οι Ainur καταλαβαίνουν ότι πρέπει να κατέβουν οι ίδιοι στον κόσμο και να του δώσουν τη μορφή του τραγουδιού. Ο Melkor κατεβαίνει επίσης προσπαθώντας να τον ελέγξει ολόκληρο και η ιστορία ξεκινά...

Δεν προέρχονται όλα όμως από τους Ainur! Τα ξωτικά (Quenti) και οι άνθρωποι (Atani) είναι απευθείας παιδιά του Iluvatar και εμφανίζονται στον κόσμο όταν αυτός έχει λάβει μορφή από τους Ainur. Μαζί με τους Ainur χτίζουν σπίτια και ανάκτορα, κατασκευάζουν εργαλεία και κοσμήματα, πολεμούν τον Melkor και τους υπηρέτες του (το όνομα Sauron σας λέει κάτι?) και προχωράνε την ιστορία ως την εποχή που ο Aragorn ανακτά τη βασιλεία της Gondor. Στην πορεία γνωρίζουμε το Avallone (ετυμολογικά σημαίνει "η πόλη πιο κοντά στο Valinor", το οποίο είναι η χώρα των θεών), θρηνούμε την Atalante (και πάλι η ετυμολογία της είναι "η πτώση των Atani") που βυθίζεται στον ωκεανό, μαθαίνουμε την ιστορία του Beren που αν και άνθρωπος αγάπησε τη Luthien, κόρη θεάς και ξωτικού και για χάρη της έφτασε ως και μπροστά στο θρόνο του Melkor και ασφαλώς βλέπουμε πως ο εγωισμός του Feanor, κατασκευαστή των Silmaril (πετραδιών άφταστης τελειότητας) οδηγεί το λαό του σε ανείπωτες πίκρες. Φυσικά, πέρα από τον Sauron, είναι εκεί η Galandriel, ο Elrod (εγγονός του γιου του Beren και της Luthien), ο Isildur και ο Anarion (τους είδαμε να στέκουν επιβλητικοί δεξιά και αριστερά από τον Aduin στο Argonath) και άλλοι χαρακτήρες γνωστοί απ' το Lord of the Rings.

Ένα μνημειώδες παραμύθι για μικρά αλλά και μεγαλύτερα παιδιά! (πάλι δεν ξέφυγα απ' τα κλισέ...!)

(Στην εικόνα, τα δύο δέντρα του Valinor. Ακόμη και σήμερα, για όσους ξέρουν, ένα ασημένιο λουλούδι του Telperion -αριστερά- δημιουργεί τη λάμψη του φεγγαριού και ένας χρυσός καρπός της Laurelin -δεξιά- του ήλιου...)